蒙古语中的固定搭配

2023/05/02

这里整理了一些固定搭配或者固定短语。如果单纯看这些搭配中的每个单词的意思,有时会难以得出整体的意思。
例句多取自 Oxford Monsudar English Mongolian Dictionary (牛津-Monsudar英蒙词典)

  1. болох юм
    这个组合用在句子中的动词后面,表示“能/可以/也许……”。 注意, 不是说“(有能力做)……”,而是表达可能性, 如:
    Чи … гэж бодож болох юм 你可以…这样想;
    Та … -ыг нь сонгож болох юм 您可以选…;
    Би оролдоод үзэж болох юм 我鼓捣着看看吧/我试试看吧;
    Үүний тухайд гэвэл таны зөв байж болох юм 至于说到(关于)那个,您可能是对的;
    Ингэж хэлж болох юм бол 如果我能这么说的话;
    Тэгсэн/ингэсэн нь дээр байж болох юм 那么做/这么做也许是好的(表达建议)。
  2. гээд бай- …
    意思是“想(说)/想(表达)……”, 带有完成或者反复的含义
    Чи намайг хаана оч гээд байгаа юм бэ? 你现在想(让)我去哪儿?
    Чамайг юу гэх гээд байгааг би ойлгож байна. 我明白你想说什么.
    Чи үнэхээр … гэж хэлэх гээд байна уу? 你真的想说……吗/你真的……那么建议吗?
    Тэгвэл тэд яах гээд байгаа юм бэ? 那么他们想怎样呢?
  3. -хаа байх (хаа根据元音和谐有不同的型式,байх 也有各种变化型式)
    停止…, 不…
    Яахаа мэдэхээ байсан. (紧张得/尴尬得)都不知道怎么办了
    байлдхаа байзнах 休战 (байзнах是байх的短暂体)
    болохоо байх 不行了,完蛋了
  4. … гэж үү
    疑问语气词,表示反问语气、怀疑语气1,意思是“是说……(的意思)吗?”。按照《现代蒙古语》(侯万庄等)第三册 17.3 节注释中的解释,“гэж үү”是“гэжээ үү”的简写。用这个疑问语气词的例句如下:
    Тэр үнэхээр тэгдэг гэж үү? (是说)她/他真的那样(做)吗?
    … гэж бодсон нь миний буруу гэж үү?. …(那么)想是我的错吗/(是说)是我错了吗?.
    Энэ бол аюултай, тиймгүй гэж үү? 那个是危险的,难道你(是说)不同意吗?
    Тийм холоос зориглож ирээд хоосон буцах гэж үү? (是说)决心从那么远赶来而空手回去吗?
    Баатар одоо явчихсан гэж үү? (是说)巴特尔现在走了吗?
    Одоо дахиж учраж чадахгүй гэж үү? (是说)再不能见面了吗?
  5. аль болох …
    意思是“尽可能……”。Аль 有“最;所有、一切”的意思,болох 是“能够”,则二者组合起来的意思就是“一切可行(的)…”,也就是“尽可能”。由此衍生的“аль болохоор”是“尽可能”的意思。用该短语的例句如下:
    Аль болох хурдан ирээрэй. 请尽可能早地来吧。
    Аль болох их ажил хийгээрэй. 请尽可能多做工作吧。
    Хэн нэгнийг аль болох муугаар бодох 把人尽可能往坏了想。
    Гай зовлонгоос аль болох хол бай! 尽量离坏事远点!
    Хэвийн үйлчилгээг аль болохоор ойрын хугацаанд сэргээнэ. 正常服务会尽快恢复。
    Аль болох хүчтэй үгээр 用最强烈的语言
  6. …-аад авах,除了寻常的先行副动词(-аад)+ 拿(авах)的意思外(如яваад авах 去拿),由于有时 авах 还起助动词的作用,因而有时这个组合还具有这样的含义:(向自己方面地,为自己完成地)做…1
    具有这种意思的的例句如下:
    хэсэгхэн унтаад авах (给自己)睡个养颜觉
    шөнө давгүй унтаад авах 睡个舒舒服服的晚觉
    хальт хараад авах 看一瞥
    юмыг … pyy хийгээд авах 把某东西放入…中
    гэнэт үнсээд авах 偷亲一下
  7. Яагаад ч юм бэ … 这个短语的意思是“不知为什么 / 不知何故”。用这个短语的例句如下:
    Яагаад ч юм бэ энэ нэг чухал биш юм шиг санагдаад байна 不知为什么,这个看起来不太重要。
    Яагаад ч юм бэ тэр дандаа л буруу ойлгоод байх шиг байдаг юм 不知何故,他总是弄错。
  8. 与前一个组合类似,还有几个短语有类似的含义,如下:“яагаад ч юм бэ бүү мэд”, “яасныг ч бүү мэд”, “яагаадыг бүү мэд”, 都是“不知为什么”的意思,可以插入句子中。这几个组合都用了"бүү мэд",表示 мэдэхгүй (不知)的意思。
  9. 类似地,“яахыг бүү мэд” 是“不知怎么办” 的意思。
  10. … бүү мэд (“不知道”)这个短语中,мэд 用了动词的零型式,即没有加任何词缀。一般而言,零型式表达的是对对方的命令语气,但是在这里却实际上在说“不知道”。与下面最后一个例句中的 “бүү хэл(别说了)” 比较即可理解这种用法,在汉语中,“别说” 的指向似乎在说“你”,但实际上也可以是“我”,在表达“我”的无奈(“我别说了”)。
    Тэр ирсэн үү, үгүй юү, бүү мэд. 他来没来我不知道啊!
    Бүү мэд! 不知道(为什么、是什么,怎么回事)啊!
    Надад эхнэр бүү хэл хоёр хүүхэд бий 我有两个孩子,更别说还有个妻子了。
  11. … яагаа ч үгүй 这个短语的意思是“…还什么也没有呢; …还早; …还远得很; …怎么也不”。用这个短语的例句如下:
    Цаг яагаа ч үгүй 时间还早
    Дуусах яагаа ч үгүй 到结束还很远
    Яагаа ч үгүй байхад унтжээ 很早就睡觉了
  12. хэлж мэдэхгүй 不知道
    Би ёстой хэлж мэдэхгүй байна 我实在不知道
    Би ч сайн хэлж мэдэхгүй байна шүү 这我可说不好(我不这么认为)
  13. Цаадах чинь/цаадах нь. цаадах 的意思是"那边", 加上 чинь/нь 后,可以表示“他/她”,也即“那边那个(人)”。例句如下,第一句用的是本意,即“(那边)那个”:
    Аль нь вэ? наадах нь уу, цаадах нь уу? 哪个?这个还是那个?
    Цаадах чинь тэгэхээс сийхгүй/сийх ч үгүй хүн! 他/她在这个方面是个什么都敢做的人(他做出那种事我一点也不奇怪)
    Цаадах чинь юу гээд байна аа? 他/她到底想说什么?
    Цаадах чинь бүх юмыг яг ийм байлгах гэдэг юм 他/她喜欢一切都井井有条、准确无误
    Цаадах чинь тэр хүүхнээс мэргэжлээрээ дор орохгүй 他/她至少和她一样有资格
    ‘Тэдний тухай цаадах чинь сонсоогүй байсан гэж үү?’ — ‘сонсоогүй л юм байлгүй’ ‘他没听说过他们吗?’ — ‘显然没有’
    Цаадах чинь дахиад л сайрхаад уналаа! 他又在夸耀他的功绩了
    Цаадах чинь түүнд (эмэгтэйд) үнэхээр санаатай юм болов уу? 他对她是真心的/认真的吗?
    Улс төрийн тухай бүү дурдаарай, тэр талаар ярихаар цаадах чинь уурладгийг чи юу эс андах вэ 别提政治了,一提那方面他就会生气,你知道的
    Цаадах чинь хэрийн юманд торохгүй 什么事情对他来说都不成问题
    Цаадах чинь тэгж л таарна 他/她那样是对的(相信他/她)

  1. 清格尔泰. 蒙古语语法↩︎ ↩︎