蒙古语语法（西里尔）

第三章  无变化词类

无变化词类正如名称所表示的那样，没有形态变化，有些静词类的变化形式固定化起来，起某种无变化词的作用的，也算是一种无变化词。无变化词类多数是表示语法意义的。此外，有的直接表示人和事物的声音，或形象地表示状 态，或表示某种感情。无变化词分为：1）副词，2）情态词，3）摹拟词，4）后置词，5）语气词，6）连接词，7）感情词等。

3.1 副词

3.1.0.0.0.1 1. 副词的意义 表示行为、状态和性质的某种特征的词叫做副词。蒙古语里的副词比起其它语言 (如英语俄语) 少，原因是在意义上相当于其它语言里的副词的一些词，在蒙古语里则属于形容词和时位词。

蒙古语副词的语法特征是，没有形态变化，句法功能是修饰动词，一部分副词也修饰形容词。一般不能作后置词用，也不能修饰名词 (少数副词接加属格附加成分后可修饰名词，如 үргэлжийн чанар 经常性，гэнэтийн хэрэг 突然事件， түр цагийн үзэгдэл 暂时现象)。

3.1.0.0.0.2 2. 副词的分类 蒙古语副词可按其意义分为：程度副词、时态副词、状态副词、造形副词等。

（1）程度副词：тун 很，нэн 更，овоо 挺，хамгийн 最，онцгой 特别，хэтэрхий 过分, 过于，ялангуяа 尤其，маш 很，ихэд 很, 非常，ихт 很, 极, 非常，лут 很, 非常，нэлээд(=нилээд) 相当，асар 巨，很，улам 更，дэмий 不大地, 白白地, 徒劳地，дэндүү 太, 过分，сайтар 好好地，халти 险些, 一滑地，【дөмүү 几乎, 差一点】，эсэл 差一点儿，сайндаа 至多，ихдээ 最多, 充其量，адаглаад 至少，ядахдаа 至少，ихэнхдээ 多半是, нэгэнт 已经，нэгмөсөн 全部地，彻底地， бүрмөсөн 完全, 彻底地，огт 根本, 绝对。сэмээр 悄悄地, 偷偷地，шууд 直接，чадахаараа 尽量，яг сайхан 正好，баахан 相当, 甚, 颇

  • Эндэх үзэмж тун сайхан байна.

    这里的景致非常好

    Ажлийн үүрэг нэн хүнд болжээ.

    工作任务更重了

    Маш нарийн нямбай байцаалаа.

    很仔细地检查了

    Сонсоод ихэд сонирхов. 听了大为奇怪。

    Нилээд удаад сая иржээ. 过了相当时间才来的

    Та нар асар их амжилт гаргажээ.

    你们作出了巨大的成绩

    Бид ч баахан амжилт олсон.

    我们也获得了一些成绩

    Улам зориг оржээ. 更有信心了。

    Эндээс дэмий холгүй. 离这里不太远。

    Дэндүү аашилж байна. 举止太过分了。

    Хүүгээ сайтар сургах хэрэгтэй. 儿子要好好地教育

    Халти унах алдав. 险些掉下去。

    Эсэл оройтчих алдав. 差一点儿迟到 (дөмүү)

    Энэ сүрэг хонь ихдээ найман зуу байна.

    这一群羊至多有八百只

    Үгүй ядахдаа мянга байна. 不, 至少有一千只

    Ажлаа бүрмөсөн дуусгав үү? 工作都完成了吗?

    Түүний царай нь нэгмөсөн хувилжээ.(хувирчээ)

    他的脸色完全变了

    Би түүний хэлснийг огт сэжиглэхгүй.

    我毫不怀疑他说的

（2）时态副词：үргэлж , цаг үргэлж 经常，хэзээд 永远. Ямагт 经常, цаг ямагт 时时刻刻, хэзээ ямагт 总是 үүрд 永远, үни (өнө) үүрд 永远, үргэлжид 经常, 总是, ердөө 平时, 一般, байнга 经常，ашид 永久，хааяа 有时， 【хааяагүй 到处, 各 地】 ，байн байн 常常，хаана цаана 偶尔，заримдаа 有时，дахин дахин 再三，байн дахин 再三，ахин дахин 再三，идэг идэг 逐渐，бага багаар 逐渐，мөддөө 一会儿，даруй 立刻，даруйхан 立刻，барин 立即，доороо 立即马上，ор доороо 立即, 马上，одоохон 立即，үдтэр 立即, 顷刻, 须臾，байсхийгээд 一会儿，гэнэт 突然，сая 刚才，саяхан 刚才，нэгэнт 已经，түр 暂时，түр цаг 暂时，түр зуур 暂时, 临时，агшин зуур 刹那 (хоромхон зуур)。аяар 静静地, 不响地; 慢慢地; 随后, 稍后。1 2

1 уул нь 原先，урьдчилан 预先，аль эрт 早就，аль хэдийний 早就，эхлээд 开头，(юуны өмнө 首先)，дараа нь 其次，хамгийн эцэс 最后, ойрдоо 近期, 近几日, 最近

2 хором(时间之) 微秒；一刹那一瞬间

  • Үргэлж анхаарч байх хэрэгтэй. 应该经常注意

    Хэзээдээ мартахгүй. 永远不忘记

    Цаг ямагт бэлхэн байх хэрэгтэй. 应该时刻准备着

    Үүрд салахгүй. 永远不分离

    Зүрхнээс ердөө салдаггүй. 总是离不开心怀.

    Байнга оролцно. 经常参加

    Хаана цаана нэг учирна. 偶尔见一面

    Хааяа нэг цас орно. 有时下一次雪

    Манайд байн байн ирдэг. 常常到我们家

    Заримдаа хичээлээс сааддаг. 有时误课

    Дахин дахин асууж байсан. 再三问过

    Идэг идэг дасалцаж сайн танил болсон.

    逐渐熟了，成了朋友

    Би мөддөө очъё. 我一会儿去

    Чи бас даруй буцаж ир. 你也立刻回来吧

    Энэ хэргийг даруйхан шийдвэрлэе.

    这事要马上解决

    Би очвол доороо буцаж ирнэ. 我去的话马上回来

    Чи бага хүлээж бай би аяар авч өгье.

    你稍等一会儿我一会儿给你拿

    Чингэвэл би байсхийгээд ирье. 那样的话我一会儿来。байсхийх (байх 的瞬间体) 稍等, 略等

    Гэнэт хар үүл гарав. 突然乌云遮天

    Нэгэнт бороо дусалжээ. 已经下雨了

    Чи энд түр зуур хүлээж бай.

    你暂时在这里等一等

    Агшин зуур бороо шаагив. 倾刻间下起雨来了

（3）状态副词：进行动作时的状态：арай царай 好不容易，санд мэнд 慌慌张张，хааш яаш 潦潦草草，халт мөлт 粗枝大叶, 马马虎虎地（халти мөлт 粗枝大叶, 不认真地, 勉勉强强地，талт мөлт 粗枝大叶马马虎虎地） ，дөнгөн данган 勉勉强强，яв цав 恰好 (=явцав)，зориуд 故意，аяндаа 自然而然，〖тэртээ тэргүй 不管怎样, 反正; 无论如何〗

  • Би тэр модыг арай царай үүрч ирэв.

    我把那个木头勉勉强强背起来了

    Тэр хүн санд мэнд гараад явсан.

    那个人慌慌张张出去了

    Энэ хэргийг хааш яаш өнгөргөж болохгүй.

    这个事不能潦潦草草结束

    Би тэр номыг халти мөлт үзэж өнгөрөв

    我把那本书大致翻阅了一下

    Дөнгөн данган тоог гүйцэтгэв. 勉勉强强凑了个数

    Яв цав таарна. 恰好合适

    Зориуд очих хэрэггүй. 不需要专门去

    Аяндаа хүрээд ирэх юм. 自然会到来的

（4）造形副词：цоо 穿，тас 断，цөм 塌，өм 豁，хага 破，хуга 断，суга 抽掉，балба 烂，дэлбэ 破，хэмх 粉碎，бут 碎, 散，бяц 粉碎，няц 碎，зад 分裂，шувт 穿，сэт 裂, 豁，хэлт 裂，нэвт 穿透，мулт 拔掉，булт 出，脱

  • Цаасыг цоо чичив. 把纸戳破了

    Дээсийг тас цавчив. 把绳子砍断了

    Зоорийг цөм гишгэв. 把窖踏塌了 (зоорь 窖)

    Шүдийг өм цохив. 把牙打豁了

    Аягыг хага цохив. 把碗打破了

    Нарийн модыг хуга дэвсэв. 把细木踹断了

    Ширээнийг балба дарав. 把桌子压坏了

    Дайсныг бут цохив. 把敌人粉碎了

    Бөмбөгийг дэлбэ өшиглөв. 把球踢坏了

    Аяганы ирмэг сэт очив. 碗边出了豁口

    Хаврын салхи дээлийг нэвт үлээнэ.

    春风把衣服吹透了。(дээл 衣服, 服装)

    Үндсээр нь булт татав. 连根拔掉了

3

3 чичих 扎, 戳, 刺，цавчих 砍, 劈, 切, 剁; 眨眼, 瞬间，гишгэх 踩, 踏，дэвсэх 践踏, 跺脚，өшиглөх 脚踢; 用鞋尖踢，үлээх 吹 (нүд цавчих зуур 一瞬间, 一转眼)

〖如：суга тат 拔掉，дэлбэ цохь 使劲儿打，хэмх цохь 打碎，бут цохь 打散，бяц цохь 打烂，няц цохь 打破，зад цохь 打裂，шувт цохь 打穿，сэт цохь 打豁，булт цохь 打脱，тас цохь 打断，цөм цохь 打塌，өм цохь 打缺，хага цохь 打 碎，хуга цохь 打断，мулт цохь 打掉，балба цохь 打烂〗