蒙古语语法（西里尔）

3.6 连接词

3.6.0.0.0.1 1. 连接词的意义 连接词、词组和句子的一类虚词叫做连接词。连接词没有具体的词汇意义，只有语法上的连接意义。它没有形态变化，但有的连接词借用了其它词类的词形变化的某一形式 (做为一种固定形式来使用)。它在句子里只起连接作用，不 能单独构成句子成分。

3.6.0.0.0.2 2. 连接词的分类 连接词或连接形式可按其意义分为：并列连接，进层连接，选择连接，对立连接，转折连接，假定及条件连接，递进连接，原因连接，概括连接等。

（1）并列连接词：ба (和), хийгээд (和), жич (以及), болоод (和, 与), болон (和), бөгөөд (和, 同, 并), -аас(ээс) гадна бас (除…之外还)，дээр бас (…之上还)。此外还有如下连接形式：…-хтай(хтэй) …-хтай(хтэй) 又…又，… -сантай(-сэнтэй) …-сантай(-сэнтэй) 连…带…，…ч үгүй , …ч үгүй 既没有…又没有…，…ч биш , …ч биш 既不是…又不是…等。

【内蒙古是 болод 和, 与, 同，字典里只有 болоод 】

  • Үнэн хийгээд худал зөв хийгээд бурууг ялгах хэрэгтэй.

    需要区别真与假，正确与错误

    Хэлзүйг авиан зүй үгийн зүй ба өгүүлбэрийн зүй жич үг бүтэх зүйгээр хэсэглэн судалж болно.

    语法可分为语音学、词法和句法以及构词法来研究。

    Бийр цаас болон захидалын дугтуй авъя. 要笔、纸和信封

    Энэ гэр уудам бөгөөд саруулхан.

    这房间既宽敞又明亮

    Ном бичгээс гадна (ном бичгийн дээр) бас сонин сэтгүүл авсан.

    除了书籍以外，还要了报纸杂志

    Бороо (орж байх) дээр бас мөндөр оров.

    除雨以外还下了雹子

    Тэр удаа бид даарахтай өлсөхтэй тун хэцүү байсан.

    那一回我们连冻带饿真够呛

    Тэр өдөр бид даарсантай өлссөнтэй тун ядрав.

    那一天我们又冻又饿累得很厉害

    Цай ч үгүй царай ч үгүй. (接待得) 非常冷淡

    Өөх ч биш булчирхай ч биш. 非驴非马〖өөх 脂肪，булчирхай 腺〗

（2）进层连接形式：

…-аар(ээр) барахгүй бас …不但…而且还…，

…-аар(ээр) барам бас …不但…而且还…，

…хэрэггүй …ч үгүй …不要说…连…也没有，

…(ийг) байтугай …ч (хүртэл , гээд) үгүй …，不要说…连…也没有，

…төдий биш бас …，不但…还有…等。

(төдийгүй 不只那么些; 不仅…而且…; 不只是…)

  • Өөртөө сайн сурахаар үл барам бусдын суралцалга дээр ч хавсралга үзүүлдэг.

    不但自己很好地学习，也帮助别人的学习

    Ширээ хэрэггүй (байтугай) сандал ч үгүй.

    不但没有桌子，连椅子也没有

    Зодох хэрэггүй (байтугай) зэмлэсэн ч үгүй тавьчихжээ.

    不但没有打，连责备也没有责备就放了

    Залуу нь байтугай өтгөс нь гээд сонсоогүй юм.

    不但年轻的没有听说, 连年老的也没有听说.(өтгөс 老年人)

    Залуучуудыг дайчилсан төдий биш хөгшид багачуудыг хүртэл дайчлав.

    不仅动员了青年，而且也动员了老年和少年

(3) 选择连接词：буюу (或)，эсхүүл (或者)，эсвэл (要不就)。选择连接形式：нэг бол …нэг бол (эсвэл , үгүй бол) 或者…或者…（有时 буюу 有“换句话说”的意思）

  • Энэ үүргийг биелүүлэхэд таван жил буюу зургаан жил орно.

    为了完成这个任务需要五年或六年时间

    Хоцрогдонгуй нь тэргүүний хэмжээнд хүрнэ үү эсхүүл тэргүүн нь хоцрогдонгуйг хүлээнэ үү гэдэг явдал болно.

    问题在于落后赶上先进呢，还是先进等待落后呢

    Нэг бол би очъё эсвэл (үгүй бол) чи оч.

    或者我去，或者你去

    Фонем буюу авиалбар гэж утга ялгах үйлдэлтэй авиаг хэлнэ.

    фонем 或叫音位是指有区别意义作用的音素而言

（4）对立连接形式：

…-аас(ээс) биш …биш (үгүй) 是…而不是…，

…-санд(-сэнд) орвол …-сан(сэн) нь дээр 与其…不如…,

…-ийг(ыг) бодвол …нь дээр (сайн) …，比…,…为好,

…-хаараа (-хээрээ)…-х нь дээр (таарна) 与其…,…为好

〖-ийг бодвол …，比…(比较级, 口语中常用)〗

  • Түүний тэр үг нь намайг хэлснээс биш чамайг хэлсэн биш юм.

    他那个话是指我说的，而不是指你说的

    Тэр хүн хүнийг туслахаас биш хүнээр туслуулахгүй билээ.

    那个人愿意帮助别人，而不愿意让别人帮助

    Бид энд үлдсэнд орвол тэнд очсон нь дээр бишүү ?

    我们与其留在这里，还不如去那里好呢？

    Тэр үеийн байдлыг бодвол одоогийн байдал хол дээр болжээ.

    比起那时的情况，现在的情况好多了

    Хүлээж суухаараа явж байх нь дээр.

    与其坐着等，不如走着好

(5) 转折连接词：гэтэл 但，гэвч 但是，харин 而，相对而言，мөртөө(мөртлөө) 却，反而。转折连接形式：…хэдийгээр…боловч（гэсэн ч ) бас …虽然…但是…

  • Би таныг удтал хүлээлээ гэтэл та ирсэнгүй.

    我等了您很久，但是您没有来

    Бид нилээд их амжилтыг оллоо гэвч дутагдал буюу сургамж бас өдий төдий байна.

    我们获得了很大成绩，但缺点和教训也有一些

    Би энэ өдөр өөр учиртай харин та очсон нь дээр бишүү?

    我今天有别的事情，还是你去为好吧？

    Өөрөө хоцроод ирсэн мөртлөө бусдад гомдоно.

    自己来迟了，还埋怨别人

    Тэр номыг өөртөө үзэхгүй мөртлөө өөр хүнд бас үзүүлэхгүй.

    那本书自己不看，还不让别人看

    Тэр хэдийгээр очих дуртай боловч (байсан ч) аман дээрээ хэлэхгүй байна.

    他虽然愿意去，但口头上不说

（6）假定及条件连接词：

…хэрэв …бал (бэл)…(包括形动词加 юм бол) 如果…的话；…манжин (мэнжин) сая，гагцхүү …манжин (сая)…只有…才…；…л юм бол …只要…就…；ингэвэл сая 这样才能，

  • Та хэрэв (хэрвээ) түүний тухай мэдээ сонсвол надад даруйхан хэлээд өг .

    您如果听到关于它的消息及时告诉我

    Хэрэв (хэрвээр, хэрвээ) тэр хүн явбал бид бас явъя.

    如果他走，我们也走

    Хоёр зүйлийн хэлийг сайн эзэмшмэнжин сая нэг сайн орчуулагч болж чадна.

    很好地掌握了两种语言之后才能作个好翻译

    Гагцхүү үйлдлэгийг дамжманжин сая үнэн мэдлэгтэй болж чадна.

    只有通过实践才能获得真知

    Тэд авдаг л юм бол бид өгнө.

    只要他们要, 我们就给

    Ажлын туршлагатай хүмүүс онолыг суралцах хэрэгтэй ингэвэл сая туршлагаа эмхтхэн хураангуйлж онол болгон дээшлүүлж чадна.

    有工作经验的人要向理论方面学习，然后才可以使经验带上条理性、综合性，上升成为理论

（7）递进连接形式：хэдий …бол төдий , …хичнээн …бол төчнөөн , 越…越…。…-х тутам …，…-х тусам …越…越…。…улам …-хд нь улам，…улам …бал(бэл) улам 越…越…

  • Тариалан мал аж ахуйгаа хэдий их хөгжүүлбэл улс оронд төдий их тустай.

    农牧业愈发展，对国家愈有利

    Ажил сурлагадаа хичнээн чармайвал төчнөөн амжилт олох нь дамжиггүй.

    在工作学习上愈努力成绩就一定会愈大

    Олны амьдрал өдөр ирэх тутам дээшлэж байна.

    大家的生活正在一天比一天提高

    Сайн сайхан ирээдүйд явах тусам ойртож байна.

    愈来愈接近美好的未来

    Судалгааны ажлыг улам хийхэд нь улам бахтай болж байна.

    科研工作愈做愈有兴趣

    Төлөвлөгөө улам ярилцвал улам зориг орно.

    愈讨论计划干劲愈大

（8）原因连接词：учраас 由于，учир нь 是因为，учир юу гэвэл 是因为，иймээс , ийнхүү , ийм учраас 因此，

  • Би их яаруу учраас танай үдэшлэгд орж чадахгүй .

    由于我很忙，不能参加你们的晚会

    Би танай үдэшлэгд оролцож чадахгүй учир нь (учир юу гэвэл) би их яаруу.

    我不能参加你们的晚会，因为我很忙

    Би өөрөө очиж чадахгүй иймээс (ийм учраас) энэ захидлыг та дамжуулж өгнө үү?

    我不能亲自去，所以请把这封信转交一下

（9）概括连接词：тэгвэл , тэгээд 那样，ингээд 这样，чингээд 那样

  • Манай түрүү шатны ажил энэ гаригт дуусна тэгээд ирэх гаригаас эхлээд хоёрдугаар шатанд орохоор жишиж байна.

    我们第一阶段的工作本周结束，准备从下周开始进入第二阶段

    Наадам дээр өөрийн сайн дураас очиж болно гэнэ үү тэгвэл би бас очих уу даа?

    据说是自愿参加那达慕大会？那么我也去一下?

    Энэ удааны хэрэг явдал түүнд сайн сургамж болжээ ингээд түүний бодол санал дээр ч хувиралт гарч эхэлжээ.

    这次的事件对他是个很好的经验教训，这样他的思想上也开始发生了变化

    Би тэр машиныг оролдож үзээд ухааныг нь олсонгүй чингээд чамайг залахаар ирсэн.

    我弄了一阵子那个机器没有弄明白, 所以请你来了

(image)

(image)