蒙古语语法（西里尔）

1.5 代词

1.5.1 代词及其分类

能够代替名词、形容词、数词和时位词的具有比它们更大的概括性的一类词叫作代词。代词本身很抽象，概括性很大，可以指任何事物或现象，但到具体语言环境，它所指的事物和现象就可以具体化到相当于某个具体的词。所以代 词所表达的实际意义要联系语言环境或上下文才可以理解。这里说的代词实际上是一种代静词。因为另外还有代替动词类的代动词 (参见动词部分)，根据代词的意义，可把它们分为以下几类：

1.5.1.0.0.1 1. 人称代词

第一人称 (说话者自己)

  • 单数 би , 复数 бид , бид нар , биднүүс 我们, 咱们 ман , мануус 我们

第二人称 (听话对象）

  • 单数 чи 你,та 您

    复数 та , та нар , тануус 你们

第三人称 (对话者以外的第三者)

  • 单数 тэр , тэр хүн , 他，那个人

    энэ , энэ хүн 他，这个人

    复数 тэд , тэд нар , тэднэр , 他们，тэднүүс 他们，(贬意) 。эд ，эднүүс 他们，这些人

    бид 咱们 ман 我们

бид 咱们 ман 我们，在有的地方有包括对方与排除对方的区别，但一般不太严格。第二人称 та 指单数时是尊称，指复数时是一般称呼。энэ ,эд 是指近的 (指在近处的人)，тэр , тэд 是指远的 (指在较远处的人)。

биднүүс мануус тануус эднүүс тэднүүс 是方言性的说法, 多少有些不够尊重的修辞色彩。

1.5.1.0.0.2 2. 反身代词

  • 单数 өөрөө , өөртөө 自己「空」

    复数 өөрсдөө 自己18

18 өөсөө 自营, 自生, 自动 (名)

1.5.1.0.0.3 3. 指示代词

代替和指示名词 (人和事物) 的：

  • 指近单数 энэ үүн 这个

    指近复数 эдгээр 这些

    指远单数 тэр түүн 那个

    指远复数 тэдгээр 那些

代替和指示形容词的：

  • 指近 ийм 这样

    指远 тийм 那样〖ийн 这样, 这样的。ийнхүү 就是这样的, 像这样的〗

代替数词的：

  • 指近 өдий өчнөөн өдийчинээ 这些个，这么多，总共这些。

    〖эдий 这些; 这么多。эдийчинээн 这些; 这么多, 这么大〗

    指远 төдий төчнөөн төдийчинээ 那些个，那么些，总共那些

    〖тэдүй 那些, 那么多。эдий тэдүй 这些，那些。тэдүйчнээ 那些, 就那么多〗

代替时位词的：

  • 指近 энд 这里，

    指远 тэнд 那里 өнөө 现在

1.5.1.0.0.4 4. 疑问代词

  • 表示人的：хэн 谁

    表示事物的：юу 什么

    表示人和事物的哪一个的：аль 哪个

    表示性质、程度 (形容词) 的：ямар 什么样 хир (зэрэг) 什么程度

    表示数词的：хэд 几个，хэдий 多少. хичнээн 多少〖хэдийчинээн 多么, 多少, 多大〗

    表示时位的：хаа 哪里, хэзээ 什么时候

1.5.1.0.0.5 5. 不定代词

  • 表示人物：хэн 谁 хэн нэг 或者谁，хэн хүн 谁某 хэн ч 谁也

    表示事物的：юу 什么 юу нэг 什么东西 юу ч 什么也

    表示形容词的：ямар , ямар нэг 什么样的。ямар ч 什么样也

    表示数词的：хэд , нэг хэд 几个，өдий төдий 若干，хэдий ч 不论几个. 〖хэдээд 各几个〗

    表示时位的：хэзээ , хэзээ нэг 什么时候，хаа 哪里, хаа нэг 有时, 偶尔; 在某地，хэзээ ч 什么时候也，хаа ч 什么地方也, энэгүүр 在这里, 从这里; 经这里，энүүгээр 用这个; 在这一带; 这期间 тэрүүгээр 用他, 让他; 在那一带, 在当时

1.5.1.0.0.6 6. 范围代词

表示总括的：бүгд (бүгдээр) 全部，нийт (нийтээр) 总共，бүхэн (бүхнээр) 全，даяар (даян) 全体，элдэв 各种，эл 各，хамаг 所有的，цөм 都，бүр 都，хуу 都

表示区分的：зарим 某些，бусад 别的, 其他的 (人)，өөр 别的，ондоо 不同的, 别的，астаан 单独的, 不同的，нөгөө 其余的, 另一个，бишин 另外的

1.5.2 代词的语法特征

代词能够代替名词 (人和事物)、形容词、数词和时位词，所以它的语法特征也分别和它所代替的这几个词类相似。这几个词类都属于静词类，因而有某些共同点，同时作为一个词类它们分别都有自己的特点。这两方面的情况反映在 代词上就形成了各类型代词既有共同点又有各自的特点，除这些以外，代词本身特有的新的特点却很少。

1.5.2.0.0.1 1. 人称代词的语法特点 人称代词是表示人和事物的，所以它的特点与名词很近。它有数的变化，格的变化，可以用领属附加成分。它也和名词一样可以充当各种句子成分。代词专有的特点是一部分人称代词在变格时，词干本身也起变化。如：би 我 —миний 我的 —надад 给我。这里表示“我”的词干有了 би—ми—на 的变化。这很象屈折语类型的变化，对粘着语类型的蒙古语来说这是一种例外现象。

人称代词用例：

  • Чиний тэр номыг би үзэж байна.

    我在看你那本书

    Чи тэднэрийг үзэв үү? 你看见他们了吗?

    Тэд надтай уулзаад чамайг асууж байсан.

    他们遇见我时曾问过你。

    Бид та нарынхаа тухай сураглаж л байсан.

    我们一直在打听你们的消息

    Бид одоо явахаар бэлтгэе. 我们现在准备走吧

    Энэ ажлыг тэднээр хийлгье. 把这件事让他们做吧

    Энэ хүний хийж байхыг үз. 看看这个人的做法

    Та манд нэг үлгэр хэлж өгнө үү？

    您能给我们讲个故事吗？

би 是第一人称的主格形式，而搭配于其它格时却用 над , 绝不能用 би . 如：надад 给我，намайг 把我，надаар 使我, 让我，надаас 从我, 比我，надтай 同我, 和我。表示所属关系时用 миний 我的。有时以 миний бие (直译是我的身体) 的 形式来委婉地表达 би 我的意思。为了表达的委婉，有时以第一人称复数来代替第一人称单数。人称代词第一人称复数有时包括第二人称。

чи 和 та 是第二人称的主格形式，而搭配于其它格时却用 чам , 绝不能用 чи 。如 чамд 给你, танд 给您，чамайг 把你, таныг 把您，чамаар 使你, 让你，танаар 让您，чамаас 从你, 比你，танаас 从您, 比您，чамтай 和你，тантай 和您。表 示所属关系时用 чиний 你的，таны 您的。

ман 没有主格形式 (在古代它的主格形式是 ба , 现在已不用)，但在后置词前边可以用词干形式，如：ман шиг 象我们。

近指单数 энэ 和远指单数 тэр 是第三人称的主格形式，而搭配于其它格时它的词干形式是：

近指是 энэ(үү) 远指是 тэр(түү)

үүний 他的 түүний 他的

үүнд 给他 түүнд 给他

үүнийг 把他 түүнийг 把他

үүнээс 从他 түүнээс 从他

үүнээр 让他 түүнээр 让他

үүнтэй 和他 түүнтэй 和他

энэний энийг энэнд энэнээс энүүгээр энэнтэй тэрний тэрийг тэрэнд тэрнээс тэрүүгээр тэрэнтэй19

бидний биднийг бидэнд биднээс биднээр бидэнтэй

Та нарын (танай), та нарыг , та нарт , та нараас , та нараар ,та нартай

Тэдний тэднийг тэдэнд тэднээс тэднээр тэдэнтэй

Та энийг хэнээр бичүүлсэн бэ？

您让谁写了这个呢?

Би тэрүүгээр захиа бичүүлсэн. 我让他写信了

(image)

1.5.2.0.0.2 2. 反身代词的语法特点 反身代词表示它所代替的人物本身之意。它所代替的词有时与反身代词并列出现，有时可以省略。反身代词有单数复数的分别，有格的变化。但主格形式附有反身领属附加成分 аа ээ оо өө (内蒙古的是 аан ээн оон өөн 写及发音略有不 同)。在别的格上也可以附加反身领属附加成分，借以强调反身的意义。

19 энэнтэй 和这个。энэтээ(=энтээ) 这一次; 这边。тэрэнтэй 和那个, 和他。тэртээ 那边。意思不一样。

  • Би өөрөө очъё. 我自己去

    Асуудал тулгарвал өөрсдөө шийдвэрлэ.

    遇到问题 (请你) 自己解决

    Энэ чинь чиний өөрөө бичиг үү？

    这是你自己的书吗？

    Өөрийн хүчээрээ дэгжрэх.

    自力更生（дэгжэх 上升, 发展, 兴旺; 壮大)

    Бид түүний өөрийн чинь морийг унав.

    我们骑了他自己的马

    Чи үүнийг өөрийн биедээ хадгала.

    你把这个收藏在自己身上

    Өөрийн биеэр ололцох. 亲自参加

    Баатар нөхрөөр өөрөө(гөөр) нь хийлгье

    让巴特尔同志自己做

    Өөрийн биеэсээ асуу . 问自己本身

    Өөрийн биетэйгээ үлитгэх. 与自己对比 (对照)

上述例中是反身代词与它所代替的词并列出现的例子。一般用同格复指，或中间用属格连接。

反身代词在变格中常常附加一个 бие 身，这样意义更加清楚，不至于与同音词 өр өөр(别的) өөрөө 混同。如：өөрийн биеэр 用自己或 өөрсдийн биеэр 用自己。өөртөө 在形式上是方向格，但实际上与 өөрөө 相同。需要方向格的地方则 用 өөрийн биедээ 来表示。

би минь (миний ), чи чинь (чиний) та тань(таны) тэр нь (түүний), бид маань (бидний,манай), та нар тань (та нарын,танай), тэд нь (тэдний)

1.5.2.0.0.3 3. 指示代词的语法特点 指示代词可以指示并代替名词，也可以代替形容词、数词以及表示时间、空间的词，它们的语法特点随着它所指示、代替的词而有所不同。

（1）代替人和事物的 энэ (үүн) 这, 这个，тэр (түүн) 那, 那个，эдгээр 这些，тэдгээр 那些，有单复数的区别，有格的变化，可以有领属附加成分。这些指示代词既可以代替表示人和事物的名词，又可以代替整个事件或事情。除此以外， 指示代词还有“指示”或“区别”作用 (一般在充当定语时起这种作用) 。如：

  • Энэ бол монгол хятад толь.

    这是蒙汉词典。

    Та үүнийг авчиж үз. (代替)

    你把这个拿去看看。

    Энэ хэлзүйн бичгийг үзэв үү？(指示)

    这本语法书看过了吗？(хэлний зүй 语法)

    Энэнээс (үүнээс) ондоог нь үзжээ.

    看了这个以外的 (代替)

    Үүнээр монгол хэл сурч болно уу？

    拿这个可以学习蒙古语吗？(代替)

    үүнтэй хамтаар өөр ном үзэх хэрэгтэй.

    和这个一起 (同时) 需要看别的书. (指事情)

    Энэ бол нэг асуудал. 这是一个问题 (指事情)

    Тэр чинь таарна. 那是对的。(指事情)

    Эдгээр хэргийг би бүр сонссонгүй.

    这些事情我都没有听说

口语里有 мэнэ, 是 мөн энэ 的简化形式；мөтэр 是 мөн тэр 的简化形式。

（2）代替形容词的 ийм 这样 тийм 那样与形容词一样没有复数，可以有格的变化，可以有领属附加成分。它们既可以代替形容词充当定语，又可以代替形容词的事物本身。它们也可以表示整个事情。除这些外，它们还可以有“指示” 或“区别”作用 (一般在修饰形容词时起这种作用)。

  • Энэ өдөр сайхан өдөр байна даа.

    今天是个好天气。(代替)

    Ийм өдөр ойрд их ховор.

    这样的天气近来很少

    Тэр авдар хэтэрхий бага. 那个箱子太小

    Тиймийг би авахгүй. 那样的我不要 (指事情)

    Иймийг мэдсэн бол эрт ирэх байжээ.

    如果知道这样，我就早来了。(指事情)

    Тэр хэрэг чинь тийм байсан юм санжээ.

    原来那件事情是那样的呀. (юмсанж 本来, 原来)

    Ийм улаан өнгө нь тийм ногоон өнгөнөөс дээр.

    这样的红色比那样的绿色好

    Ийм их болон тийм багыг ондоо ондоо тавь.

    把这么大的和那么小的分别放起来。

    口语里还有 мөн ийм 就这样; мөн тийм 就那样.

    тиймийн тул 由于那样; тиймээс 由于那样；иймээс 由于这样；иймд 因此；ийм учраас 由于这个缘故等形式已成为一种连接词。

（3）代替数词的 өдий 这些个，төдий 那些个，өчнөөн 这么多，төчнөөн 那么多，өдийчнээ 就这么多，төдийчинээ 那么多，可以有格的变化，也可以有领属附加成分，可以附加嫌少的附加成分 хэн 。但不能附加其它的数词专有的附加 成分，其中集合数词、概数词或不定数词、分配数词的意义则用 энэ хэдүүл 这几个，эд хэдүүл 这几个，тэр хэдүүл 他们几个，тэд хэдүүл 他们几个，өдий төдий 若干，өчнөөн төчнөөн 若干，很多，өдий төдийгээр 以 (用) 若干…来表示。

  • Одоо өдий үлдээд байна. 还剩下这些个

    Хэдий байвал төдий авъя. 有多少要多少

    Та өчнөөн өдөр юу хийв? 您这些日子作什么了?

    Төдийчнээ өдөр хэрэглэнэ үү? 用那么多日子吗?

    Эд хэдүүлд хэлж өг. 说给这几个人

    Эд хэдүүлээ хамт ирэв үү? 这几个人一起来的吗?

    Тэд хэдүүлтэй зөвд.

    和那几个人商量。(зөвдөх 商量, 商谈; 咨询)

    Тэд хэдүүлхэнтэй зөвдөвэл болчихно уу？

    只和那几个人商量就可以吗？

    Өдийд тэднэр хурал хийсээр байх байхаа.

    这时候他们可能还在开会

    Маргаашийн найман цагт очоорой.

    明天八点去吧

    Төдийд очиж болно уу？那时候去可以吗？

    өдийд , төдийд 可以表示时间，意为“这时” “那时”。

（4）代替时位词的 энд 这里，тэнд 那里，өнөө 现在。有时位词的变化。如：энэтэй 这边，тэртэй 那边，энэтээ 这边，тэртээ 那边，эндэх 这边的，тэндэхи 那里的，энэгүүр 沿这边，тэргүүр 沿那边，ийш 向这里，тийш 向那里。这些形 式如同时位词的情况一样，具有不同程度的格的变化，可以有领属附加成分。өнөө 有比较完整的格的变化，也可以有领属附加成分。

  • Энд нь тэндээс дулаан. 这里比那里暖和

    Энэтэй нь ном бичиг овоолж тэртэй нь авдар тавиж байна.

    这边堆着书，那边放着箱子。

    Эндэх байдалыг нь ойлгов. 了解了这里的情况

    Тэртээгүүр чинь зам үгүй шүү.

    在那边没有道路。(түүгээр)

    Хүмүүс ийш тийшээ явж байна.

    人们向这里向那里走着

    Өнөө орой үдэшлэгтэй. 今晚有晚会

口语里有 мөн энд 就在这里，мөн тэнд 就在那里等说法。

1.5.2.0.0.4 4. 疑问代词的语法特点 疑问代词表示对人和事物、性质和数量、时间和地点的询问。它们的特点与它们所表示的词类的特点相似。疑问代词除了表示询问的意义以外，还表示不确定的意义 (见不定代词)，可以给别的词附加蔑视、不满意或不同意的语气。用 在感叹句里表示感叹的意义。

（1）表示人的 хэн 谁，表示事物的 юу 什么，表示人和事物的哪一个的 аль , 它们都与名词一样有格的变化，但没有单数复数的区别，有时可以用 хэн хэн 谁谁 (哪些人), юу юу 什么什么，аль аль 哪个哪个 (哪些) 等重复词干的形式表 达复数意义。

  • Тэнд явж байх хэн бэ？那里走的是谁呀?

    Тэрэг дээр тээж байх чинь юу вэ？

    车上拉的是什么呀?

    Тэр хэдэн хүний аль алийг нь та таних вэ?

    那几个人的哪几个你认识？

    Энэ хэдэн зохиолын альд нь та дуртай вэ?

    你喜欢这几部著作中的哪个？

    Та хэн хэнтэй учраж юу юу сонсов？

    您遇见了哪些人, 听到了些什么？

    Би юугаараа үүнийг баглах вэ？

    我用什么包这个呢?

    Та хэнээс нь сонссон бэ？

    您从谁那里听说的呢?

    Хэн мэдэх юм. 谁知道呢！

    Юуны чинь тус болох юм. 哪能有什么好处!

    Юуны чинь сайн юм. 哪能谈得上好呢！

    (后三例表示蔑视或不同意的语气)

    Юутай сайхан зураг вэ ！

    多么漂亮的画啊！(表示感叹)

在习惯上 юутай 多么，表示感叹的意义。юунд 常常表示 ямар учраас 为什么的意义。

（2）表示性质特征的 ямар 什么样，有与形容词相似的格的变化和领属附加成分。也可以用 ямар ямар 什么样什么样的形式表示复数的意义。хир 程度, 界限, 如何, 怎样，一般与 зэрэг 程度连用，表示程度。

  • Энэ чинь ямар өнгө вэ？这是什么颜色?

    Та ямрыг нь авна. 您要什么样的。

    Танай энд ямар ямар өнгөтэй бөс байна даа?

    你们这里有些什么颜色的布？

    Та англи хэл хир зэрэг сурсан бэ？

    您学英语学到了什么程度？

    Үерийн ус хир зэрэг болов？

    洪水达到什么程度了？

    Энэ өдөр ямар сайхан өдөр вэ !

    今天是多么美好的天气呀！

    Тэр чинь ямар муу амьтан бэ !

    那是多么坏的家伙！

    （上二例表示感叹）

    Чи ямар мэдэхгүй юм үү

    你又不是不知道。

    Тэр ямар танихгүй хүн юм үү

    他也不是什么不认识的人。

    (上二例表示不满意)

（3）表示数词的 хэд 几个，хэдий 多少, хичнээн 多少 (指较大数量); 多么 (感). хэдийчинээн 多少。хэд 用于询问数量较小的和具体的数词。хэд 有类似数词的变化，如：хэддүгээр 第几，хэдүүл 几个 (人)，хэд хэд 各几个, 几个几个， хэдээд 各几个，及表示嫌少的 хэдхэн 只有几个等。хэдий , хичнээн , хэдийчинээн 表示数量较大的和大概的数词。它们没有类似数词的变化。хэдий 可以有 хэдийхэн 的形式。表示数词的疑问代词都有类似数词的格的变化和领属形式。

  • Танай ангид хэдэн багш хэдий сурагчтай вэ?

    你们班有几个老师多少学生？

    Хэдээр нь судалгааны ажил хийлгэж байх вэ?

    让几个人作研究工作? (судалгаа 研究, 探讨, 修业)

    Хичнээн зүйлийн хичээл байх вэ？

    有多少种类的课程？

    Одоохондоо хэдхэн зүйлийн хичээл сурч байна.

    在目前只有这几门课程。

    Энэ жимс хэдий амттай вэ ！

    这个水果多好吃呀！(感叹)

    Энэ зураг хэдий сайхан бэ ！

    这个图画多么好看呀！(感叹)

    Хэдийд эндээс мордох вэ?

    几时从这里动身 (出发)?

    Тэр хүн хэдийгээр энд ирэх вэ？

    那个人几时到这里来?

    Хурал хэдийнээс эхлэх вэ？

    会议从什么时候开始？

    Хэдийгээр арвин бэрхшээл байвч бид зориг мохохгүй.

    虽然有很多困难，但我们不灰心。

    Тэр хүн хэдий нь явчихсан. 那个人早就走了

хэдийд(在) 什么时候，хэдийгээр 虽然; 何时，хэдийнээс 从几时～～可以表示 хэзээ 何时，хэзээгээр 何时, хэзээнээс 从几时的意义。хэдий нь 可以表示 хэзээний 早就。хэдийний(хэдийн ; хэдийнээ) 表示“早就” 。хэдийгээр 这种形式则有 了“虽然”的词汇意义20。

хэд 的带 н 的形式 хэдэн 除了作定语外，还有表示日期（几号几日）的意义。

20 хэзээд 永远, 任何时候

  • Энэ өдөр хэдэн бэ? 今天是几号？

    Энэ өдөр гаригийн хэдэн бэ? 今天是星期几?

（4）表示时位意义的 хэзээ 什么时候，хаа 哪里。хаа 有时位词的变化，如：хаана 哪里，(хааных) хаанахь 哪里的，хаагуур 在何处，沿哪一带，хааш 向哪里。此外，它们都有与一般时位词相似的不完全的格变和领属形式。

  • Хэзээ наадам болох вэ？几时有那达慕大会?

    Наадам хэзээнээс эхэлж хэзээ дуусах вэ？

    那达慕大会从什么时候开始到什么时候结束?

    Хэзээгээр хонь хяргах вэ？什么时候剪羊毛?

    Тэд энэ өдөр хаанаас хаа хүрэх вэ?

    他们今天从哪里到哪里？

    Тэр хүн чинь хаанахь хүн бэ？

    那个人是哪里的人呀？

    Тэд хаагуур явахаар болсон бэ？

    他们决定沿着 (从) 哪里走？

    Одоо хаашаа явбал таарах вэ？

    这回往哪个方向走才对呀？

    Хаа байсан хэрэг юм 或 хаа байсан юм

    哪里的事！(表示不同意)

1.5.2.0.0.5 5. 不定代词的语法特点 所有疑问代词在非疑问句里一般都可以当作不定代词来使用。除此之外还可以在疑问代词后边加 нэг , ба 或 ч (үгүй) 来表示不定代词的意义。不定代词的其它语法特点与疑问代词相似。

  • Хэн учравал хэнээс асууна. 碰到谁问谁。

    Хэн ч мэднэ. — хэн хэнгүй мэднэ. 谁都知道

    Та эртхэн ирвэл хэн альд нь ашигтай.

    您早来的话对哪方面都有利。

    Би одоо яараад юу юунд нь завдахгүй.

    我现在忙的什么也顾不过来。

    Би юуг нь ч мэдсэнгүй. 我什么也没有知道。

    Та аль сайнаас нь сонгож ав. 您从好的里挑选

    Юу авбал юуг нь авчиж өгье.

    要什么的话给拿什么

    Ямар бөс байвал тэр бөсөөр хийе.

    有什么布就用什么布做. (бөс 布)

    Хэдий байвал төдий авъя. 有多少要多少吧

    Хэзээ нэг сайхан ярилцъя. 什么时候好好谈一谈

    Хэзээ ч ирнэ. ——хэзээ хэзээгүй ирнэ.

    什么时候都来

    Хаа ч очиж болно. 到哪里都可以

    Хаа очвол хаа оч. 愿到哪里就到哪里

    Хаа нэг газар амарч сууя.

    在一个什么地方休息一下。

除了这些外，хэн хүн 谁某，хэн боловч 谁也，зарим нэг 某一，өдий төдий 若干，(эдий тэдүй 若干)，өчнөөн төчнөөн 若干，都有不定的意义。(өчнөөн 这么，这么多，这么些。төчнөөн 那么多，那种程度。)

1.5.2.0.0.6 6. 范围代词的语法特点

（1）表示总括的范围代词中，бүгд (бүгдээр) 全部, 都，нийт (нийтээр) 总共，бүхэн (бүхнээр, бүх) 全，даян (даяар) 全部等四个词变格较全，也可以有领属形式。在句中可以充当主语和宾语。这几个代词常以用让格 (凭借格) 形式表达 主格意义，进而这些用让格也可以变格。这几个词既可以在主体词前充当定语，也可以在主体词后充当概括语或复指语。

  • Төв хорооны бүгд хурал. 中央委员会全体会议

    Та очоод бүгдийг дуудаад ир. 您去把大家都叫来

    Бүгдээрээ ярилцвал сайн. 大家讨论好

    Бүгдээрт хэлж өг. 告诉大家

    Бүгдээртэй ярилцаж үзье. 和大家商量商量

    Ард нийтийн эд хөрөнгийг хамгаалах хэрэгтэй.

    应当保护人民的财产

    Тэр төлөвлөгөөг нийтээрээ зөвшөөрөв.

    那个计划大家通过了〖төлөвлөгөө 计划〗

    Дугуйлангийн хүмүүс бүх хүчээрээ чармайж байна.

    小组成员正以全副精力努力着

    Өнөөдөр би тэр бүхнийг ярихгүй.

    今天我不谈全部 (事情)

    Энэ чимээ улс даяарт мэдэгдээд даян дэлхийд тархаж байна.

    这个消息传遍全国扩散到全世界

（2）表示总括的范围代词中，цөм, бүр , хуу 三个词变格不完全, 可以充当主语和宾语，可以在主体词后充当复指语或概括语，但不能在主体词前充当定语。

  • Янз бүрийн аргыг аваад цөм тус гарсангүй.

    虽然采取了各种办法但没有见效

    Тэр хэргийг цөмөөрөө мэджээ.

    那件事情大家都知道了

    Та явсан ч үлдсэн ч бүр болно.

    您走也可以留下也可以

    Зочид бүр ирчихэв үү？客人都来了吗？

    Тарисан мод хуу эдгэжээ.

    种的树都活了.(эдгэрэх=эдгэх 痊愈, 复元, 愈合)

    Хэлсэн үгийг чинь хуу дамжуулжээ.

    把你说的话都转达了

（3）表示总括的范围代词中，эл 各; 这个 элдэв 一切的, 各种各样的; хамаг 全部的, 所有的; 三个词变格形式很少，主要是充当定语，有的偶尔充当宾语或状语。

  • Эл үндэстний ард түмэн лүгээгийн бүлгэмдэл.

    与各族人民的团结

    Эл хошуунаас хүн томилж ирүүлэх.

    从各旗派人来. (томилох 任命, 委任; 派遣, 委派)

    Элдэв зүйлийн аргыг бодолхийлэх. 想各种办法

    (бодолхийлэх 反复想, 深思熟虑,бодох 的多次体)

    Элдвээр аашлах. 乱弹琴。瞎胡闹

    Хар утаа манараад, хамаг дэлхий чичрээд.

    黑烟弥漫, 大地颤动…〖манарах 缭绕, 飞起,(尘土) 飞扬; 晕迷。чичрэх 颤抖, 发抖, 战栗, 振颤〗

    Хамаг биеэс хөлс гарах. 全身发汗

    Хамаг хэрэг амжилттай биелэгдэх.

    一切事情顺利实现

（4）表示区分的范围代词 зарим бусад өөр ондоо астаан нөгөө бишин 它们有格的变化，也可以有领属形式。它们可以区别性质特征，也可以区别事物本身。它们可以充当各种句子成分。

  • Зарим хүний хэлэх нь тийм биш.

    有些人说的不是那样

    Бусад зүйлийг дараагаар ярилцъя.

    别的事情以后再谈

    Бусдаас зээлсэн юм. 从别人借的东西

    Өөр хэрэг байна уу？有别的事情吗？

    Тэнд очиход үүнээс ондоо зам байхгүй.

    要到那里去除此以外没有别的路

    Тэр гурваас өөр нь бүр иржээ.

    除那三个以外别的都来了

    Ондоо хүний саналыг бас сонсож үз.

    也听一听别人的意见

    Тэр хүний санал нь астаан.

    那个人的意见不一样

    Үүнийг(энийг) ав, бишинийг нь бүү ав.

    要这个，不要别的

    Нэг л хүн иржээ, бишин нь бүр ирсэнгүй.

    只来了一个人，别的都没有来